Przedmiotowy system oceniania i wymagania edukacyjne z CHEMII:

1.Sposób oceniania:

a) Podstawą oceniania są:

• sprawdziany pisemne kończące dział lub część działu (30 min.- 45 min.), które nauczyciel zapowiada uczniom z tygodniowym wyprzedzeniem,
• kartkówki, (o których nauczyciel nie ma obowiązku wcześniejszego informowania uczniów), które obejmują materiał z trzech ostatnich lekcji,
• odpowiedzi ustne ucznia, które obejmują materiał z trzech ostatnich lekcji,
• wypowiedzi ustne w czasie zajęć, które świadczą o umiejętności wykorzystania przez ucznia zdobytej wiedzy np. w rozwiązywaniu danego problemu, przy omawianiu danego zagadnienia, także swobodne i kierowane wypowiedzi ucznia,
• praca ucznia w czasie zajęć – aktywność, zaangażowanie, praca w grupie, prezentacje, aktywność ucznia w czasie lekcji.

b) Ponadto na ocenę wpływ mają:

• systematyczne prowadzenie zeszytu,
• odrabianie zadań domowych,
• rozwiązywanie zadań dodatkowych i problemowych,
• projekt edukacyjny

c) Sprawdziany i kartkówki oceniane są w następujący sposób:

0% - 33% punktów – niedostateczny

34% - 49% punktów – dopuszczający

50% - 74% punktów – dostateczny

75% - 89% punktów – dobry

90% - 100% punktów – bardzo dobry

Celujący otrzymuje uczeń, który uzyska minimum 95% punktów z pracy i rozwiąże poprawnie zadanie dodatkowe. W przypadku, gdy uczeń otrzyma z pracy mniejszą niż wymaganą liczbę punktów, i rozwiąże zadanie dodatkowe, punkty za rozwiązanie tego zadania są doliczane do ogólnej liczby punktów.

Wymagania określone na ocenę niższą są automatycznie wymaganiami na ocenę wyższą.

DZIAŁ I:   SUBSTANCJE I ICH PRZEMIANY

WYMAGANIA KONIECZNE (OCENA DOPUSZCZAJĄCA)

Uczeń:

• stosuje zasady bezpieczeństwa obowiązujące w pracowni chemicznej
• nazywa wybrane elementy szkła i sprzętu laboratoryjnego oraz określa ich przeznaczenie
• zna sposoby opisywania doświadczeń chemicznych
•  opisuje właściwości substancji będących głównymi składnikami produktów stosowanych na co dzień
•  definiuje gęstość i podaje wzór na gęstość
• przeprowadza proste obliczenia z wykorzystaniem pojęć masa, gęstość, objętość
• wymienia jednostki gęstości
•  odróżnia właściwości fizyczne od chemicznych
• definiuje pojęcie mieszanina substancji i podaje przykłady mieszanin
• opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych
• opisuje proste metody rozdzielania mieszanin na składniki
• definiuje pojęcia zjawisko fizyczne i reakcja chemiczna
• podaje przykłady zjawisk fizycznych i reakcji chemicznych zachodzących

w otoczeniu człowieka

• definiuje pojęcia pierwiastek chemiczny i związek chemiczny
• dzieli substancje chemiczne na proste i złożone, na pierwiastki i związki chemiczne
• dzieli pierwiastki chemiczne na metale i niemetale
•  podaje przykłady pierwiastków chemicznych (metali i niemetali)
• odróżnia metale i niemetale na podstawie ich właściwości
•  opisuje, na czym polegają rdzewienie i korozja
• wymienia niektóre czynniki powodujące korozję
•  posługuje się symbolami chemicznymi pierwiastków (H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg)

 

WYMAGANIA PODSTAWOWE (OCENA DOSTATECZNA)

Uczeń:

• wyjaśnia, dlaczego chemia jest nauką przydatną ludziom
• wyjaśnia, czym są obserwacje, a czym wnioski z doświadczenia
• przelicza jednostki (masy, objętości, gęstości)
• wyjaśnia, czym się różni ciało fizyczne od substancji
• opisuje właściwości substancji
• wymienia i wyjaśnia podstawowe sposoby rozdzielania mieszanin na składniki
• sporządza mieszaninę
• dobiera metodę rozdzielania mieszaniny na składniki
• opisuje i porównuje zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną
•  projektuje doświadczenia ilustrujące zjawisko fizyczne i reakcję chemiczną
• definiuje pojęcie stopy metali
• wyjaśnia potrzebę wprowadzenia symboli chemicznych
• rozpoznaje pierwiastki i związki chemiczne
• wyjaśnia różnicę między pierwiastkiem, związkiem chemicznym i mieszaniną
• proponuje sposoby zabezpieczenia przed rdzewieniem przedmiotów wykonanych z żelaza

 

WYMAGANIA ROZSZERZONE (OCENA DOBRA)

Uczeń:

•  podaje zastosowania wybranego sprzętu i szkła laboratoryjnego
• identyfikuje substancje na podstawie podanych właściwość
• przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, gęstość, objętość
•  podaje sposób rozdzielenia wskazanej mieszaniny
• wskazuje różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają jej rozdzielenie
• projektuje doświadczenia ilustrujące reakcję chemiczną i formułuje wnioski
•  wskazuje w podanych przykładach reakcję chemiczną i zjawisko fizyczne
• wskazuje wśród różnych substancji mieszaninę i związek chemiczny
• odszukuje w układzie okresowym pierwiastków podane pierwiastki chemiczne
• opisuje doświadczenie wykonywane na lekcji
•  przeprowadza wybrane doświadczenia

WYMAGANIA DOPEŁNIAJĄCE (OCENA BARDZO DOBRA)

Uczeń:

• omawia podział chemii na organiczną i nieorganiczną
• definiuje pojęcie patyna
• projektuje doświadczenie o podanym tytule (rysuje schemat, zapisuje obserwacje i formułuje wnioski)
•  projektuje i przewiduje wyniki doświadczeń na podstawie posiadanej wiedzy

 

Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.

Uczeń:

• opisuje zasadę rozdziału mieszanin metodą chromatografii
•  opisuje sposób rozdzielania na składniki bardziej złożonych mieszanin                                          z wykorzystaniem metod spoza podstawy programowej
• wykonuje obliczenia – zadania dotyczące mieszanin

 

DZIAŁ II: SKŁADNIKI POWIETRZA I RODZAJE PRZEMIAN, JAKIM ULEGAJĄ 

WYMAGANIA KONIECZNE (OCENA DOPUSZCZAJĄCA)

Uczeń:

• opisuje skład i właściwości powietrza
• określa, co to są stałe i zmienne składniki powietrza
•  opisuje właściwości fizyczne i chemiczne tlenu, tlenku węgla(IV), wodoru, azotu, właściwości fizyczne gazów szlachetnych
• podaje, że woda jest związkiem chemicznym wodoru i tlenu
•  tłumaczy, na czym polega zmiana stanów skupienia na przykładzie wody
• definiuje wodorki
• omawia obieg tlenu i tlenku węgla(IV) w przyrodzie
• określa znaczenie powietrza, wody, tlenu, tlenku węgla(IV)
• podaje, jak można wykryć tlenek węgla(IV)
•  określa, jak zachowują się substancje higroskopijne
•  opisuje, na czym polegają reakcje syntezy, analizy, wymiany
•  omawia, na czym polega spalanie
• definiuje pojęcia substrat i produkt reakcji chemicznej
• wskazuje substraty i produkty reakcji chemicznej
• określa typy reakcji chemicznych
• określa, co to są tlenki i zna ich podział
• wymienia podstawowe źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza
• wskazuje różnicę między reakcjami egzo- i endoenergetyczną
• podaje przykłady reakcji egzo- i endoenergetycznych
•  wymienia niektóre efekty towarzyszące reakcjom chemicznym

 

WYMAGANIA PODSTAWOWE (OCENA DOSTATECZNA)

Uczeń:

•  projektuje i przeprowadza doświadczenie potwierdzające, że powietrze jest mieszaniną jednorodną gazów
• wymienia stałe i zmienne składniki powietrza
• oblicza przybliżoną objętość tlenu i azotu, np. w sali lekcyjnej
• opisuje, jak można otrzymać tlen
• opisuje właściwości fizyczne i chemiczne gazów szlachetnych, azotu
• podaje przykłady wodorków niemetali
• wyjaśnia, na czym polega proces fotosyntezy
• wymienia niektóre zastosowania azotu, gazów szlachetnych, tlenku węgla(IV), tlenu, wodoru
• podaje sposób otrzymywania tlenku węgla(IV) (na przykładzie reakcji węgla z tlenem)
• definiuje pojęcie reakcja charakterystyczna
• planuje doświadczenie umożliwiające wykrycie obecności tlenku węgla(IV)                      w powietrzu wydychanym z płuc
•  wyjaśnia, co to jest efekt cieplarniany, dziura ozonowa, kwaśne opady
• opisuje rolę wody i pary wodnej w przyrodzie
• wymienia właściwości wody
• wyjaśnia pojęcie higroskopijność
• zapisuje słownie przebieg reakcji chemicznej
•  wskazuje w zapisie słownym przebiegu reakcji chemicznej substraty i produkty,

            pierwiastki i związki chemiczne

• podaje sposób otrzymywania wodoru (w reakcji kwasu chlorowodorowego z metalem)
• opisuje sposób identyfikowania gazów: wodoru, tlenu, tlenku węgla(IV)
• wymienia źródła, rodzaje i skutki zanieczyszczeń powietrza
• wymienia niektóre sposoby postępowania pozwalające chronić powietrze przed zanieczyszczeniami
• definiuje pojęcia reakcje egzo- i endoenergetyczne

 

WYMAGANIA ROZSZERZONE (OCENA DOBRA)

Uczeń:

• określa, które składniki powietrza są stałe, a które zmienne
• wykonuje obliczenia dotyczące zawartości procentowej substancji występujących                   w powietrzu
•  wykrywa obecność tlenku węgla(IV)
•  opisuje właściwości tlenku węgla(II)
• podaje przykłady substancji szkodliwych dla środowiska
• wyjaśnia, skąd się biorą kwaśne opady
• określa zagrożenia wynikające z efektu cieplarnianego, dziury ozonowej, kwaśnych

opadów

• proponuje sposoby zapobiegania powiększaniu się dziury ozonowej i ograniczenia

 powstawania kwaśnych opadów

• projektuje doświadczenia, w których otrzyma tlen, tlenek węgla(IV), wodór
•  projektuje doświadczenia, w których zbada właściwości tlenu, tlenku węgla(IV),

wodoru

• zapisuje słownie przebieg różnych rodzajów reakcji chemicznych
• podaje przykłady różnych typów reakcji chemicznych
• wykazuje obecność pary wodnej w powietrzu
• omawia sposoby otrzymywania wodoru
• podaje przykłady reakcji egzo- i endoenergetycznych
• zalicza przeprowadzone na lekcjach reakcje do egzo- lub endoenergetycznych

 

WYMAGANIA DOPEŁNIAJĄCE (OCENA BARDZO DOBRA)

Uczeń:

• trzymuje tlenek węgla(IV) w reakcji węglanu wapnia z kwasem chlorowodorowym
• wymienia różne sposoby otrzymywania tlenu, tlenku węgla(IV), wodoru
• projektuje doświadczenia dotyczące powietrza i jego składników
•  uzasadnia, na podstawie reakcji magnezu z tlenkiem węgla(IV), że tlenek węgla(IV) jest

związkiem chemicznym węgla i tlenu

•  uzasadnia, na podstawie reakcji magnezu z parą wodną, że woda jest związkiem chemicznym tlenu i wodoru
• planuje sposoby postępowania umożliwiające ochronę powietrza przed zanieczyszczeniami
•  identyfikuje substancje na podstawie schematów reakcji chemicznych
• wykazuje zależność między rozwojem cywilizacji a występowaniem zagrożeń,                     np. podaje przykłady dziedzin życia, których rozwój powoduje negatywne skutki dla środowiska przyrodniczego

 

Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.

Uczeń:

• opisuje destylację skroplonego powietrza

 

DZIAŁ III:   ATOMY I CZĄSTECZKI

WYMAGANIA KONIECZNE (OCENA DOPUSZCZAJĄCA)

Uczeń:

• definiuje pojęcie materia, dyfuzja
• opisuje ziarnistą budowę materii
• opisuje, czym różni się atom od cząsteczki
• definiuje pojęcia jednostka masy atomowej, masa atomowa, masa cząsteczkowa
• oblicza masę cząsteczkową prostych związków chemicznych
• opisuje i charakteryzuje skład atomu pierwiastka chemicznego (jądro – protony                       i neutrony, powłoki elektronowe – elektrony)
•  wyjaśnia, co to są nukleony i elektrony walencyjne
• wyjaśnia, co to są liczba atomowa, liczba masowa
• ustala liczbę protonów, elektronów, neutronów w atomie danego pierwiastka

chemicznego, gdy znane są liczby atomowa i masowa

• podaje, czym jest konfiguracja elektronowa
• definiuje pojęcie izotop
• dokonuje podziału izotopów
• wymienia dziedziny życia, w których mają zastosowanie izotopy
• opisuje układ okresowy pierwiastków chemicznych
• podaje treść prawa okresowości
• podaje, kto jest twórcą układu okresowego pierwiastków chemicznych
• odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje o pierwiastkach

chemicznych

WYMAGANIA PODSTAWOWE (OCENA DOSTATECZNA)

Uczeń:

• planuje doświadczenie potwierdzające ziarnistość budowy materii
• wyjaśnia zjawisko dyfuzji
•  podaje założenia teorii atomistyczno--cząsteczkowej budowy materii
•  oblicza masy cząsteczkowe związków chemicznych
•  opisuje pierwiastek chemiczny jako zbiór atomów o danej liczbie atomowej Z
• wymienia rodzaje izotopów
• wyjaśnia różnice w budowie atomów izotopów wodoru
•  wymienia dziedziny życia, w których stosuje się izotopy
• korzysta z układu okresowego pierwiastków hemicznych
• wykorzystuje informacje odczytane z układu okresowego pierwiastków chemicznych
• podaje maksymalną liczbę elektronów naposzczególnych powłokach (K, L, M)
• zapisuje konfiguracje elektronowe
• rysuje modele atomów pierwiastków chemicznych

WYMAGANIA ROZSZERZONE (OCENA DOBRA)

Uczeń:

• wyjaśnia różnice między pierwiastkiem a związkiem chemicznym na podstawie założeń teorii atomistyczno-cząsteczkowej budowy materii
• definiuje pojęcie masy atomowej jako średniej mas atomów danego pierwiastka z uwzględnieniem jego składu izotopowego
•  wymienia zastosowania różnych izotopów
• korzysta z informacji zawartych w układzie okresowym pierwiastków chemicznych
•  oblicza maksymalną liczbę elektronów w powłokach
• zapisuje konfiguracje elektronowe
• rysuje uproszczone modele atomów
• określa zmianę właściwości pierwiastków w grupie i w okresie

 

WYMAGANIA DOPEŁNIAJĄCE (OCENA BARDZO DOBRA)

Uczeń:

• oblicza zawartość procentową izotopów w pierwiastku chemicznym
• wyjaśnia związek między podobieństwami właściwości pierwiastków chemicznych zapisanych w tej samej grupie układu okresowego a budową ich atomów i liczbą elektronów walencyjnych

 

Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.

Uczeń:

• opisuje historię odkrycia budowy atomu, powstania układu okresowego pierwiastków
• definiuje pojęcie promieniotwórczość
• określa, na czym polegają promieniotwórczość naturalna i sztuczna
• definiuje pojęcie reakcja łańcuchowa
• wymienia ważniejsze zagrożenia związane z promieniotwórczością
• wyjaśnia pojęcie okres półtrwania (okres połowicznego rozpadu)
• charakteryzuje rodzaje promieniowania

 

DZIAŁ IV:   ŁĄCZENIE SIĘ ATOMÓW. RÓWNANIA REAKCJI CHEMICZNYCH

WYMAGANIA KONIECZNE (OCENA DOPUSZCZAJĄCA)

Uczeń:

•  wymienia typy wiązań chemicznych
•  podaje definicje wiązania kowalencyjnego, wiązania kowalencyjnego, wiązania jonowego
•  definiuje pojęcia jon, elektroujemność, kation, anion, wartościowość
• posługuje się symbolami pierwiastków chemicznych
• odróżnia wzór sumaryczny od wzoru strukturalnego
• zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne cząsteczek
• podaje wartościowość pierwiastków chemicznych w stanie wolnym
• odczytuje z układu okresowego maksymalną wartościowość pierwiastków chemicznych względem wodoru grup 1., 2. i 13-17.
• wyznacza wartościowość pierwiastków chemicznych na podstawie wzorów sumarycznych
• zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki związku dwupierwiastkowego na podstawie wartościowości pierwiastków chemicznych
•  interpretuje zapisy (odczytuje ilościowo i jakościowo proste zapisy), np. H₂, 2 H, 2 H₂ itp.
• ustala na podstawie wzoru sumarycznego nazwę dla prostych dwupierwiastkowych związków chemicznych
• ustala na podstawie nazwy wzór sumaryczny dla prostych dwupierwiastkowych związków chemicznych
• rozróżnia podstawowe rodzaje reakcji chemicznych
• wskazuje substraty i produkty reakcji chemicznej
• podaje treść prawa zachowania masy i prawa stałości składu związku chemicznego
• przeprowadza proste obliczenia z wykorzystaniem prawa zachowania masy i prawa stałości składu związku chemicznego
• definiuje pojęcia równanie reakcji chemicznej, współczynnik stechiometryczny
• dobiera współczynniki w prostych przykładach równań reakcji chemicznych
• zapisuje proste przykłady równań reakcji chemicznych
• odczytuje proste równania reakcji chemicznych

WYMAGANIA PODSTAWOWE (OCENA DOSTATECZNA)

Uczeń:

• opisuje rolę elektronów zewnętrznej powłoki w łączeniu się atomów
• odczytuje elektroujemność pierwiastków chemicznych
•  opisuje sposób powstawania jonów
• określa rodzaj wiązania w prostych przykładach cząsteczek
• podaje przykłady substancji o wiązaniu kowalencyjnym (atomowym) i substancji                    o wiązaniu jonowym
•  przedstawia tworzenie się wiązań chemicznych kowalencyjnego i jonowego dla prostych przykładów
• określa wartościowość na podstawie układu okresowego pierwiastków
• zapisuje wzory związków chemicznych na podstawie podanej wartościowości                     lub nazwy pierwiastków chemicznych
• podaje nazwę związku chemicznego na podstawie wzoru
•  określa wartościowość pierwiastków w związku chemicznym
•  wyjaśnia pojęcie równania reakcji chemicznej
• zapisuje równania reakcji chemicznych i dobiera współczynniki w równaniach

reakcji chemicznych

WYMAGANIA ROZSZERZONE (OCENA DOBRA)

Uczeń:

• określa typ wiązania chemicznego w podanym przykładzie
•  wyjaśnia na podstawie budowy atomów, dlaczego gazy szlachetne są bardzo mało aktywne chemicznie
•  wyjaśnia różnice między typami wiązań chemicznych
• opisuje powstawanie wiązań kowalencyjnych dla wymaganych przykładów
• opisuje mechanizm powstawania wiązania jonowego
• opisuje, jak  wykorzystać elektroujemność do określenia rodzaju wiązania chemicznego w cząsteczce
• wykorzystuje pojęcie wartościowości
• odczytuje z układu okresowego wartościowość pierwiastków chemicznych grup 1., 2. i 13.-17. (względem wodoru, maksymalną względem tlenu)
• nazywa związki chemiczne na podstawie wzorów sumarycznych i zapisuje wzory                   na podstawie ich nazw
•  zapisuje i odczytuje równania reakcji chemicznych (o większym stopniu trudności)
•  rozwiązuje zadania na podstawie prawa zachowania masy i prawa stałości składu związku chemicznego
• dokonuje prostych obliczeń stechiometrycznych

 

WYMAGANIA DOPEŁNIAJĄCE (OCENA BARDZO DOBRA)

Uczeń:

• wykorzystuje pojęcie elektroujemności do określania rodzaju wiązania w podanych substancjach
• uzasadnia i udowadnia doświadczalnie, że masa substratów jest równa masie produktów
• rozwiązuje trudniejsze zadania dotyczące poznanych praw (zachowania masy, stałości składu związku chemicznego)
• wskazuje podstawowe różnice między wiązaniami kowalencyjnym a jonowym oraz kowalencyjnym niespolaryzowanym a kowalencyjnym spolaryzowanym
•  opisuje zależność właściwości związku chemicznego od występującego w nim wiązania chemicznego
• porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, rozpuszczalność w wodzie temperatury topnienia i wrzenia, przewodnictwo ciepła i elektryczności)
•  zapisuje i odczytuje równania reakcji chemicznych o dużym stopniu trudności
• wykonuje obliczenia stechiometryczne

 

Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.

Uczeń:

• wykonuje obliczenia na podstawie równania reakcji chemicznej
• wykonuje obliczenia z wykorzystaniem pojęcia wydajność reakcji
• zna pojęcia mol, masa molowa i objętość molowa i wykorzystuje je w obliczeniach
•  określa, na czym polegają reakcje utleniania-redukcji
• definiuje pojęcia utleniacz i reduktor
• zaznacza w zapisie słownym przebiegu reakcji chemicznej procesy utleniania i redukcji oraz utleniacz, reduktor
• podaje przykłady reakcji utleniania-redukcji zachodzące w naszym otoczeniu, uzasadniając swój wybór

 

DZIAŁ V:   WODA I ROZTWORY WODNE

WYMAGANIA KONIECZNE (OCENA DOPUSZCZAJĄCA)

Uczeń:

• charakteryzuje rodzaje wód występujących w przyrodzie
• podaje, na czym polega obieg wody w przyrodzie
• podaje przykłady źródeł zanieczyszczenia wód
•  wymienia niektóre skutki zanieczyszczeń oraz sposoby walki z nimi
• wymienia stany skupienia wody
• określa, jaką wodę nazywa się wodą destylowaną
•  nazywa przemiany stanów skupienia wody
• opisuje właściwości wody
• zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki wody
• definiuje pojęcie dipol
•  identyfikuje cząsteczkę wody jako dipol
• wyjaśnia podział substancji na dobrze rozpuszczalne, słabo rozpuszczalne oraz praktycznie nierozpuszczalne w wodzie
• podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się i nie rozpuszczają się

w wodzie

• wyjaśnia pojęcia rozpuszczalnik i substancja rozpuszczana
• projektuje doświadczenie dotyczące rozpuszczalności różnych substancji w wodzie
• definiuje pojęcie rozpuszczalność
• określa, co to jest wykres rozpuszczalności
• odczytuje z wykresu rozpuszczalności rozpuszczalność danej substancji w podanej

temperaturze

• wymienia czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania się substancji stałej     

w wodzie

• definiuje pojęcia roztwór właściwy, koloid i zawiesina oraz krystalizacja
• podaje przykłady substancji tworzących z wodą roztwór właściwy, zawiesinę, koloid
• definiuje pojęcia roztwór nasycony i nienasycony, roztwór stężony i  rozcieńczony
• podaje sposoby otrzymywania roztworu nienasyconego z nasyconego i odwrotnie
•  definiuje stężenie procentowe roztworu i podaje wzór opisujący stężenie procentowe
• prowadzi proste obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa

substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu

WYMAGANIA PODSTAWOWE (OCENA DOSTATECZNA)

Uczeń:

•  opisuje budowę cząsteczki wody
• wyjaśnia, co to jest cząsteczka polarna
• wymienia właściwości wody zmieniające się pod wpływem zanieczyszczeń
•  planuje doświadczenie udowadniające, że woda: z sieci wodociągowej i naturalnie występująca w przyrodzie są mieszaninami
• proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą
• tłumaczy, na czym polegają procesy mieszania i rozpuszczania
• określa, dla jakich substancji woda jest dobrym rozpuszczalnikiem
• charakteryzuje substancje ze względu na ichrozpuszczalność w wodzie
• planuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość

rozpuszczania substancji stałych w wodzie

•  porównuje rozpuszczalność różnych substancji w tej samej temperaturze
• oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej objętości wody

w podanej temperaturze

• podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc

roztwory właściwe

• podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie, tworząc koloidy lub zawiesiny
• wskazuje różnice między roztworem właściwym a zawiesiną
• opisuje różnice między roztworami rozcieńczonym, stężonym, nasyconym

i nienasyconym

•  przekształca wzór na stężenie procentowe roztworu tak, aby obliczyć masę substancji

rozpuszczonej lub masę roztworu

• oblicza masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu, znając stężenie procentowe roztworu
• wyjaśnia, jak sporządzić roztwór o określonym stężeniu procentowym, np. 100 g 20-procentowego roztworu soli kuchennej

 

WYMAGANIA ROZSZERZONE (OCENA DOBRA)

Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polega tworzenie wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego

w cząsteczce wody

• wyjaśnia budowę polarną cząsteczki wody
•  określa właściwości wody wynikające z jej budowy polarnej
• przewiduje zdolność do rozpuszczania się różnych substancji w wodzie
• przedstawia za pomocą modeli proces rozpuszczania w wodzie substancji o budowie polarnej, np. chlorowodoru
•  podaje rozmiary cząstek substancji wprowadzonych do wody i znajdujących się

w roztworze właściwym, koloidzie, zawiesinie

• wykazuje doświadczalnie wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania

substancji stałej w wodzie

• posługuje się wykresem rozpuszczalności i wykonuje obliczenia korzystając z niego
•   oblicza masę wody, znając masę roztworu i jego stężenie procentowe
•  prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęcia gęstości
•  podaje sposoby na zmniejszenie lub zwiększenie stężenia roztworu
• oblicza stężenie procentowe roztworu powstałego przez zagęszczenie, rozcieńczenie

roztworu

•  oblicza stężenie procentowe roztworu nasyconego w danej temperaturze

(z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności)

• wymienia czynności prowadzące do sporządzenia określonej objętości roztworu

o określonym stężeniu procentowym

• sporządza roztwór o określonym stężeniu procentowym

 

WYMAGANIA DOPEŁNIAJĄCE (OCENA BARDZO DOBRA)

Uczeń:

• proponuje doświadczenie udowadniające, że woda jest związkiem wodoru i tlenu
• określa wpływ ciśnienia atmosferycznego na wartość temperatury wrzenia wody
•  porównuje rozpuszczalność w wodzie związków kowalencyjnych i jonowych
•  wykazuje doświadczalnie, czy roztwór jest nasycony czy nienasycony
• rozwiązuje z wykorzystaniem gęstości zadania rachunkowe dotyczące stężenia procentowego
•  oblicza rozpuszczalność substancji w danej temperaturze, znając stężenie procentowe jej roztworu nasyconego w tej temperaturze
• oblicza stężenie roztworu powstałego po zmieszaniu roztworów tej samej substancji o różnych stężeniach

 

Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.

Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polega asocjacja cząsteczek wody
• rozwiązuje zadania rachunkowe na stężenie procentowe roztworu, w którym rozpuszczono mieszaninę substancji stałych
•  rozwiązuje zadania z wykorzystaniem pojęcia stężenie molowe

 

DZIAŁ VI:   TLENKI I WODOROTLENKI

WYMAGANIA KONIECZNE (OCENA DOPUSZCZAJĄCA)

Uczeń:

• definiuje pojęcie tlenek, wodorotlenek i zasada
•  podaje podział tlenków na tlenki metali i tlenki niemetali
• zapisuje równania reakcji otrzymywania tlenków metali i tlenków niemetali
•  wymienia zasady BHP dotyczące pracy z zasadami
• odczytuje w tabeli rozpuszczalności, czy wodorotlenek jest rozpuszczalny w wodzie czy też nie
• opisuje budowę wodorotlenków
• zna wartościowość grupy wodorotlenowej
•  rozpoznaje wzory wodorotlenków
• zapisuje wzory sumaryczne wodorotlenków: NaOH, KOH, Ca(OH)₂, Al(OH)₃, Cu(OH)₂
• opisuje właściwości oraz zastosowania wodorotlenków: sodu, potasu i wapnia
•  łączy nazwy zwyczajowe (wapno palone i wapno gaszone) z nazwami systematycznymi tych związków chemicznych
• definiuje pojęcia: elektrolit, nieelektrolit, dysocjacja jonowa, wskaźnik odczynu
•  wymienia rodzaje odczynów roztworów
• podaje barwy wskaźników w roztworze o podanym odczynie
• wyjaśnia, na czym polega dysocjacja jonowa zasad
•  zapisuje równania dysocjacji jonowej zasad (proste przykłady)
• podaje nazwy jonów powstałych w wyniku dysocjacji jonowej
•  odróżnia zasady od innych substancji za pomocą wskaźników
•  rozróżnia pojęcia: wodorotlenek i zasada

 

WYMAGANIA PODSTAWOWE (OCENA DOSTATECZNA)

Uczeń:

•  podaje sposoby otrzymywania tlenków
• definiuje pojęcie katalizator
• opisuje właściwości i zastosowania wybranych tlenków
• podaje wzory i nazwy wodorotlenków
• wymienia wspólne właściwości zasad i wyjaśnia, z czego one wynikają
•  wymienia dwie główne metody otrzymywania wodorotlenków
• zapisuje równania reakcji otrzymywania wodorotlenku sodu, potasu i wapnia
•  wyjaśnia pojęcia woda wapienna, wapno palone i wapno gaszone
• odczytuje proste równania dysocjacji jonowej zasad
• definiuje pojęcie odczyn zasadowy
• zapisuje obserwacje do przeprowadzanych na lekcji doświadczeń

 

WYMAGANIA ROZSZERZONE (OCENA DOBRA)

Uczeń:

•  wyjaśnia pojęcia wodorotlenek i zasada
• wymienia przykłady wodorotlenków i zasad
• wyjaśnia, dlaczego podczas pracy z zasadami należy zachować szczególną ostrożność
• wymienia poznane tlenki zasadowe
• zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranego wodorotlenku
• planuje doświadczenia, w których wyniku można otrzymać wodorotlenki sodu, potasu lub wapnia
• planuje sposób otrzymywania wodorotlenków nierozpuszczalnych w wodzie
• zapisuje i odczytuje równania dysocjacji jonowej zasad
• określa odczyn roztworu zasadowego i uzasadnia to
• opisuje doświadczenia przeprowadzane na lekcjach (schemat, obserwacje, wniosek)
•  opisuje zastosowania wskaźników

 

WYMAGANIA DOPEŁNIAJĄCE (OCENA BARDZO DOBRA)

Uczeń:

• zapisuje wzór sumaryczny wodorotlenku dowolnego metalu
• planuje doświadczenia, w których wyniku można otrzymać różne wodorotlenki, także praktycznie nierozpuszczalne w wodzie
• zapisuje równania reakcji otrzymywania różnych wodorotlenków
•  identyfikuje wodorotlenki na podstawie podanych informacji
•  odczytuje równania reakcji chemicznych

 

Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej.

Uczeń:

•  opisuje i bada właściwości wodorotlenków amfoterycznych

 

Wyróżnione wymagania programowe odpowiadają wymaganiom ogólnym i szczegółowym zawartym w treściach nauczania podstawy programowej.