Wymagania wiadomości i umiejętności z przyrody na poszczególne oceny dla uczniów

 klasy VI

opracowane w oparciu o nową podstawę programową:

1.        ocena dopuszczająca

Dział 1. Odkrywamy tajemnice naszej planety

podpisuje przedstawione na ilustracji ciała niebieskie (gwiazda, planeta, księżyc); opisuje kształt Ziemi;

podaje przykłady ciał przyciąganych przez magnes i tych, których magnes nie przyciąga;

zna położenie biegunów, półkule; zwrotniki, równik, koła podbiegunowe; wymienia nazwy kontynentów, oceanów na kuli ziemskiej

zna obieg Ziemi wokół Słońca (następstwa, czas trwania);

wymienia daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku;

opisuje odkrycie Krzysztofa Kolumba 

Dział 2. Poznajemy zjawiska fizyczne

rozpoznaje ruch prostoliniowy i krzywoliniowy na rysunku;

podaje przykłady występowania siły tarcia; elektryzowania ciał, odbiorników prądu; wymienia czynniki, od których zależy wielkość siły oporu, sztucznych źródeł światła, cechy obrazu zaobserwowanego przez camerę obscurę

rysuje schemat prostego obwodu elektrycznego, odbicia promieni świetlnych od powierzchni gładkiej;

wymienia zasady bezpiecznego i oszczędnego korzystania z energii elektrycznej;

wyjaśnia, dlaczego należy używać elementów odblaskowych;

wymienia źródła dźwięku

Dział 3. Odkrywamy tajemnice świata zwierząt

wymienia miejsca, w których żyją zwierzęta, mięczaki, gady,

podpisuje na ilustracji parzydełkowce, płazińce, nicienie, pierścienice, stawonogi, płazy oraz ryby morskie i słodkowodne oraz gady (z podporządkowaniem ich do grup systematycznych) oraz wybrane gatunki ssaków polski

opisuje części ciała ryby

wymienia:przystosowania (3) w budowie ptaków do lotu, cechy ptaków drapieżnych

Dział 4. Poznajemy różnorodność krajobrazów Ziemi

wymienia składniki pogody; 2 cechy klimatu lasów równikowych, 5 produktów otrzymywanych z roślin uprawianych w strefie śródziemnomorskiej

podpisuje na mapie (min 3) strefy klimatyczne Ziemi;

rozpoznaje na ilustracjach krajobrazy strefy: wilgotnych lasów równikowych, sawann, pustyń gorących (w tym Saharę), śródziemnomorskiej, lasów mieszanych, stepów, tajgi, tundry, pustyń lodowych, gór wysokich oraz przykłady (min 3) roślin i zwierząt występujących strefach;

Dział 5. Poznajemy substancje i ich przemiany

wymienia przykłady mieszanin, sposoby rozdzielania mieszanin niejednorodnych

podaje przykłady wykorzystania różnych sposobów rozdzielania mieszania w życiu codziennym;

nazywa przemiany stanów skupienia substancji

Dział 6. Odkrywamy, jak się zmienia Ziemia

wymienia przykłady: zasobów przyrody, globalnych skutków zanieczyszczeń środowiska oraz  nazwy gazów cieplarnianych

proponuje dwa sposoby ratowania ginących gatunków roślin i zwierząt

 

1.        ocena dostateczna

Dział 1. Odkrywamy tajemnice naszej planety

odróżnia gwiazdy od innych ciał niebieskich (wymienia ich rodzaje);

wymienia nazwy oceanów

podpisuje bieguny magnesów przyciągających się i odpychających się  rysuje linie sił pola magnetycznego  podpisuje na rysunku schematycznym: południki, południk zerowy i południk 180̊, równoleżniki, równik, strefy oświetlenia Ziemi

zaznacza na mapie punkty leżące na tym samym południku lub równoleżniku ; zaznacza na rysunku schematycznym kierunek ruchu obrotowego Ziemi oraz trasę wyprawy morskiej Ferdynanda Magellana

Dział 2. Poznajemy zjawiska fizyczne

wyjaśnia, czym jest ruch ciał oraz kiedy obraz oglądany przez lupę jest obrazem powiększonym; charakteryzuje wielkości opisujące ruch: prędkość, drogę i czas ;

wyjaśnia pojęcie: siła oporu ;

opisuje wzajemne oddziaływanie ładunków o takich samych i różnych znakach;

podaje przykłady: źródeł prądu, przewodników i izolatorów elektrycznych,  naturalnych źródeł światła;

rysuje odbicie promieni świetlnych od powierzchni chropowatej ;

wymienia cechy dźwięku, porównuje prędkość rozchodzenia się dźwięku w różnych ośrodkach

Dział 3. Odkrywamy tajemnice świata zwierząt

przyporządkowuje poznane zwierzęta do kręgowców i bezkręgowców;

opisuje budowę zewnętrzną tasiemca;

wymienia: wspólne cechy budowy różnych grup stawonogów, przystosowania (morfologiczne)  płazów do życia w dwóch środowiskach; przystosowania (morfologiczne) ryb do życia w wodzie, charakterystyczne cechy ptaków brodzących

podpisuje na rysunku części ciała stawonogów i mięczaków ;

rozpoznaje trzy gatunki gadów żyjące w Polsce;

opisuje przekształcenia kończyn ssaka w zależności od pełnionych przez nie funkcji

Dział 4. Poznajemy różnorodność krajobrazów Ziemi

wyjaśnia pojęcia: pogoda, klimat;

wymienia cechy klimatu: morskiego, kontynentalnego, górskiego;

podpisuje na mapie: min 3 strefy krajobrazowe świata; strefy: wilgotnych lasów równikowych, sawann, pustyń gorących, śródziemnomorskiej, lasów mieszanych, stepów, tajgi, tundry, pustyń lodowych, gór wysokich;

rozpoznaje wybrane zwierzęta wilgotnych lasów równikowych

Dział 5. Poznajemy substancje i ich przemiany

wyjaśnia z przykładami pojęcia: mieszanina niejednorodna jednorodna, różnice między rozpuszczaniem a topnieniem

wymienia: czynniki przyspieszające proces rozpuszczania; sposób rozdzielania do podanych mieszanin;

podaje przykłady przemian nieodwracalnych zachodzących w najbliższym otoczeniu

Dział 6. Odkrywamy, jak się zmienia Ziemia

wyjaśnia pojęcia: zasoby przyrody, dziura ozonowa;

podaje przykłady zasobów odnawialnych i nieodnawialnych (po 2),  negatywnego wpływu kwaśnych opadów na stan środowiska,  przykłady pamiątek z podróży (przedmiotów), których przywożenie jest zabronione

wymienia przyczyny zanieczyszczeń środowiska;

opisuje powstawanie efektu cieplarnianego (na schemacie)

 

1.        ocena dobra

Dział 1. Odkrywamy tajemnice naszej planety

omawia najważniejsze założenia teorii heliocentrycznej; wymienia w kolejności planety Układu Słonecznego; rozpoznaje ciała niebieskie na podstawie opisu;

na rysunku zaznacza oś ziemską, oświetlenie Ziemi w dniach tzw. przesileń

opisuje zasadę działania kompasu, rolę oceanu jako magazynu żywności i źródła surowców mineralnych

wyjaśnia znaczenie terminów: bieguny jednoimienne, bieguny różnoimienne, wymienia czynniki zakłócające działanie kompasu

wyjaśnia znaczenie pojęć: siatka geograficzna, siatka kartograficzna, południki, równoleżniki, równik; wymienia skutki nachylenia osi ziemskiej, przyczyny wielkich odkryć geograficznych

Dział 2. Poznajemy zjawiska fizyczne

wyjaśnia: czym jest układ odniesienia, na czym polega względność ruchu, czym jest siła elektryczna, pojęcia przewodniki i izolatory (z przykładani);

oblicza prędkość poruszającego się ciała;

wymienia sposoby zwiększania i zmniejszania siły tarcia; skutki przepływu prądu elektrycznego, znaczenie sił oporu;

wyjaśnia, czym jest promień świetlny; podaje przykłady wykorzystania camery obscury,  przyrządów, w których wykorzystano zjawisko odbicia światła;

opisuje cechy dźwięku, wpływ hałasu na organizm człowieka

Dział 3. Odkrywamy tajemnice świata zwierząt

podaje przykłady kręgowców i bezkręgowców;

porównuje budowę przedstawicieli poszczególnych grup stawonogów, opisuje pokrycie ich ciała

rozpoznaje na ilustracjach przedstawicieli poszczególnych grup mięczaków;

opisuje sposób oddychania ryb; wyjaśnia określenie: ryby dwuśrodowiskowe ;

wymienia przystosowania (morfologiczne) gadów do życia na lądzie oraz ssaków do życia w różnych środowiskach;

wyjaśnia pojęcia: gniazdownik, zagniazdownik (wraz z przykładami)

Dział 4. Poznajemy różnorodność krajobrazów Ziemi

określa czynniki wpływają na występowanie danego klimatu; wyjaśnia pojęcia: strefy klimatyczne, klimat astrefowy;

opisuje wpływ działalności człowieka na zmiany krajobrazów Ziemi; roślinność sawanny oraz przystosowania roślinności pustyń i stepów; podaje przykłady działań człowieka w strefie wilgotnych lasów równikowych;

wymienia charakterystyczne elementy krajobrazu pustynnego;

opisuje cechy klimatu: śródziemnomorskiego, tundry, pustyń lodowych i wysokogórskiego; opisuje przystosowania: drzew liściastych do zmian temperatury w ciągu roku i drzew iglastych do warunków klimatycznych tajgi; saków do życia na obszarach polarnych

wyjaśnia pojęcia: step, pampa, preria;

wymienia w kolejności piętra roślinne w Alpach

Dział 5. Poznajemy substancje i ich przemiany

opisuje cechy mieszaniny, składniki roztworu

podaje przykłady do sposobów rozdzielania mieszanin

wyjaśnia, czym są stopy;  wyjaśnia, na czym polega przemiana odwracalna i nieodwracalna

Dział 6. Odkrywamy, jak się zmienia Ziemia

charakteryzuje nie- i wyczerpywalne zasoby przyrody

wyjaśnia, dlaczego zanieczyszczenia powietrza należą do szczególnie niebezpiecznych; wymienia czynniki wpływające na wzrost ilości gazów cieplarnianych w atmosferze;

podaje przykłady działań na rzecz ochrony przyrody prowadzonych przez organizacje międzynarodowe

 

1.     ocena bardzo dobra

Dział 1. Odkrywamy tajemnice naszej planety

wymienia typy planet (z przykładami);

wyjaśnia znaczenie terminów: pole magnetyczne, linie sił pola magnetycznego;

opisuje: zależność między położeniem ziemskich biegunów geograficznych i magnetycznych,   różnice między południkami a równoleżnikami;

odszukuje punkt na mapie mając jego współrzędne geograficzne,

wyjaśnia: dlaczego na Ziemi istnieją różnice czasu, dlaczego na obszarach podbiegunowych trwa noc i dzień polarny; opisuje wpływ zmian oświetlenia Ziemi przez  Słońce na warunki życia organizmów;

opisuje poznane kontynenty; zaznacza na mapie portugalską drogę wschodnią i zachodni szlak hiszpański

określa położenie geograficzne dowolnego punktu na mapie; spośród dwóch wybranych miast wskazuje miasto, w którym Słońce wzejdzie lub zajdzie wcześniej

Dział 2. Poznajemy zjawiska fizyczne

oblicza drogę, czas, mając podane pozostałe wielkości opisujące ruch;

wyjaśnia, od czego zależy siła tarcia; czym są wyładowania elektryczne; czym jest prąd elektryczny

porównuje siły oporu powietrza i wody ;

opisuje: wpływ przepływającego prądu na igłę magnetyczną; sposób rozchodzenia się światła i dźwięku oraz zasadę działania camery obscury

wyjaśnia pojęcia: odbicie zwierciadlane, ognisko, ogniskowa;

opisuje sposób powstawania obrazu w oku ;

porównuje prędkość światła i dźwięku

Dział 3. Odkrywamy tajemnice świata zwierząt

wymienia charakterystyczne cechy kręgowców i bezkręgowców;

porównuje: postać polipa i meduzy oraz płazińce i nicienie;

wskazuje różnice w budowie przedstawicieli poszczególnych grup mięczaków;

opisuje sposób rozmnażania się ryb, gadów, ssaków;

dzieli płazy na bezogonowe i ogoniaste (wraz z cechami charakterystycznymi);

wyjaśnia, dlaczego ptaki mają bardzo dobrze rozwinięty układ oddechowy;

porównuje budowę płazów i gadów charakteryzuje poznane grupy ptaków.

Dział 4. Poznajemy różnorodność krajobrazów Ziemi

opisuje cechy klimatu (z wykresu klimatycznego), związek między oświetleniem Ziemi a występowaniem stref klimatycznych;

opisuje: strukturę wilgotnego lasu równikowego oraz zagrożenia ze strony człowieka;  przystosowania roślin do życia na sawannie, rodzaje pustyń gorących (z przykładami), cechy maki śródziemnomorskiej

wyjaśnia pojęcie: roślinność twardolistna;

porównuje: strukturę lasu liściastego i wilgotnego lasu równikowego, Arktykę i Antarktydę oraz piętra roślinne Tatr i Alp

podaje przykłady przekształcania stepów przez człowieka

Dział 5. Poznajemy substancje i ich przemiany

wyjaśnia proces rozpuszczania; opisuje sposoby rozdzielania podanych mieszanin jednorodnych i niejednorodnych; opisuje spalanie jako przykład przemiany nieodwracalnej

charakteryzuje powietrze jako jednorodną mieszaninę gazów;

porównuje procesy utleniania i spalania

Dział 6. Odkrywamy, jak się zmienia Ziemia

wyjaśnia, czym są odnawialne i nieodnawialne zasoby przyrody (z przykładami);

opisuje rolę warstwy ozonowej, skutki wzrostu ilości gazów cieplarnianych ;

podaje sposoby zapobiegania kwaśnym opadom ;

podaje przykłady: międzynarodowych konwencji na rzecz ochrony przyrody, zadań z zakresu ochrony przyrody wymagających międzynarodowej współpracy

 

1.        ocena celująca

Uczeń z własnej inicjatywy szuka informacji, korzystając z dodatkowych źródeł informacji, proponuje, wraz z uzasadnieniem, ciekawe formy realizowania poszczególnych tematów w działach. Samodzielnie przygotowuje krótkie notatki, wystąpienia, referaty i materiały na tematy wskazane przez nauczyciela. Potrafi samodzielnie opowiedzieć o przygotowanym zagadnieniu łącznie z podaniem literatury, z jakiej korzystał.

Dział 1. Odkrywamy tajemnice naszej planety

wyjaśnia, dlaczego Ziemia jest wielkim magnesem; wyjaśnia pojęcia: długość geograficzna, szerokość geograficzna;

Dział 2. Poznajemy zjawiska fizyczne

wykonuje obliczenia wymagające przeliczania jednostek prędkości; opisuje przystosowania morfologiczne zwierząt służące zmniejszaniu siły oporu ich ruchu; wyjaśnia, dlaczego przebywanie w samochodzie podczas burzy jest bezpieczne; opisuje zasadę działania bezpieczników; echa i echolokacji

Dział 3. Odkrywamy tajemnice świata zwierząt

opisuje budowę komórki zwierzęcej; wyjaśnia, regenerację ciała u pierścienic ; opisuje rozwój owadów (motyla); ;  podaje przykłady wymarłych gadów żyjących w różnych środowiskach, wyjaśnia, dlaczego niektóre ssaki zaraz po urodzeniu są zdolne do samodzielnego funkcjonowania, a inne wymagają opieki matki

Dział 4. Poznajemy różnorodność krajobrazów Ziemi

podaje przykłady gatunków endemicznych występujących w wybranych strefach krajobrazowych; opisuje sposób powstawania deszczy zenitalnych; opisuje życie i zajęcia mieszkańców poznanych stref; przyporządkowuje podane gatunki roślin i zwierząt do poszczególnych stref krajobrazowych, wyjaśnia zjawisko zorzy polarnej i podaje w jakiej strefie krajobrazowej występuje

Dział 5. Poznajemy substancje i ich przemiany

wyjaśnia, dlaczego katastrofy tankowców stanowią zagrożenie dla organizmów morskich opisuje sposób rozdzielenia składników naftowej podanej mieszaniny jednorodnej, której składnikami są ciecze

Dział 6. Odkrywamy, jak się zmienia Ziemia

podaje przykłady wpływu zanieczyszczeń środowiska na zdrowie i życie ludzi w Polsce i na świecie